Nổi tiếng với vẻ đẹp kiêu sa, lộng lẫy cùng hương thơm quyến rũ, hoa lan luôn chiếm trọn trái tim của những người yêu hoa. Tuy nhiên, để chinh phục loài hoa kiều diễm này, đòi hỏi người chơi cần sự tỉ mỉ và am hiểu kỹ thuật chăm sóc đặc biệt. Hiểu được điều đó, Cây Xanh 60s sẽ chia sẻ bí quyết cách chăm sóc hoa lan giúp bạn sở hữu những giò lan rực rỡ, khoe sắc quanh năm.
Bí quyết chọn giống
Việc lựa chọn giống lan là một phần rất quan trọng trong trồng lan. Tại Việt Nam, có hơn 800 loại lan khác nhau. Một số giống lan dễ trồng, phù hợp cho người mới bắt đầu như lan vũ nữ, lan hồ điệp và lan Dendrobium. Những loại lan này dễ chăm sóc và có hoa rất đẹp. Bạn cũng có thể lựa chọn lan dựa trên mùa hoa nở hoặc thời gian hoa nở kéo dài.
Chọn những giống theo mùa hoa nở
Vào mùa xuân, bạn có thể lựa chọn một số giống lan như Cymbidium và Dendrobium để làm cho vườn lan của bạn thêm phần sôi động. Cũng có những giống lan chỉ nở vào mùa Hạ như Stanhopea và vào mùa Thu như Paphiopedilum.
Ngoài ra, có những giống lan có thể nở hoa vào bất kỳ thời điểm nào trong năm, thường là các giống lai như Brassavola nodosa, Phalaenopsis, Epica, Cattleya, Epidendrum ibaguense hay Epidendrum radicans…
Chọn giống lan hoa nở lâu tàn
Một số giống lan có thể thể hiện sắc đẹp lâu dài, từ 10-12 tuần và có thể liên tục nở hoa suốt 3-4 tháng như Phalaenopsis (hồ điệp). Ngoài ra, có những loài lan như Cymbidium (địa lan), Renanthera (lan phượng vĩ) và các loài Dendrobium lai màu xanh tím cũng có thời gian nở hoa kéo dài khoảng từ 8 đến 10 tuần.
Thiết kế vườn lan và vị trí treo lan
Để tạo nên một góc vườn lan xinh xắn và hài hòa, việc thiết kế và bố trí phải phù hợp với không gian sẵn có là điều rất quan trọng.
Bố trí kiểu trồng lan
Có hai phương pháp chính để bố trí lan
Trồng treo giàn
Trồng treo trên giàn thích hợp với các không gian có diện tích nhỏ. Cách bố trí này mang lại cảm giác thông thoáng, giúp cho cây lan phát triển mạnh mẽ, đều và nhanh chóng. Ngoài ra, việc chăm sóc và di chuyển cây lan cũng dễ dàng hơn khi cần thiết.
Trồng lan trên sạp
Trồng lan trên sạp thích hợp với các vườn có quy mô lớn như trang trại. Phương pháp này cho phép bạn trồng nhiều cây hơn và khi các loài lan nở hoa, không gian vườn sẽ trở nên rực rỡ hơn bao giờ hết. Tuy nhiên, việc chăm sóc có thể khó khăn hơn so với việc trồng treo giàn và cũng dễ dàng lây lan mầm bệnh hơn.
Thiết kế khu vực treo lan
Sân thượng: Đây là vị trí lý tưởng để trồng lan với không gian rộng rãi và có ánh nắng mặt trời. Tuy nhiên, cần phải chú ý đến gió có thể gây tổn thương cho lan. Việc giăng lưới màu xanh đen sẽ giảm thiểu được tác động của ánh nắng và gió. Ngoài ra, trồng lan theo phương pháp treo giàn sẽ giúp tạo ra không gian thông thoáng và giảm bớt sự bốc hơi nóng vào buổi trưa.
Ban công: Đây là nơi thư giãn lý tưởng sau những ngày làm việc căng thẳng. Việc bố trí giỏ lan theo cách treo giàn sẽ giúp lan được hưởng ánh nắng mặt trời và không gian thông thoáng, dễ dàng phát triển.
Sân vườn: Mảnh sân vườn rộng rãi và thông thoáng là môi trường lý tưởng cho việc trồng lan. Tuy nhiên, cần phải chú ý đến vấn đề sâu bệnh đặc biệt là vào mùa mưa để bảo vệ lan khỏi những nguy cơ này.
Quy trình trồng lan
Chuẩn bị giá thể và chậu
Bước 1: Lựa chọn một chậu trồng phong lan cần có lỗ thoát nước. Chậu có thể làm bằng nhựa hoặc đất nung, tuy nhiên, nên ưu tiên chọn chậu đất nung để tạo điều kiện phát triển tốt hơn cho phong lan. Chọn kích thước chậu phù hợp dựa trên kích thước và tuổi của lan. Trước khi trồng hoa, nên vệ sinh chậu trồng.
Bước 2: Lựa chọn giá thể như than gỗ, xơ dừa, hoặc vỏ lạc.
Một số lưu ý khi chọn giá thể:
- Vỏ cây có khả năng thoát nước tốt nhưng dễ bị mục nát.
- Xơ dừa cần được ngâm với tannin và lignin để giảm độ chát.
- Than gỗ cần được chặt thành các khúc nhỏ và làm sạch bằng cách ngâm rửa và phơi khô.
- Vỏ lạc cần được rửa sạch và phơi khô. Ngoài ra, vỏ lạc cần được ngâm với vôi 5% để giảm độ chát và cắt thành khúc nhỏ để rễ lan dễ dàng bám vào.
Bước 3: Sau đó, cho giá thể vào chậu khoảng 25% so với chiều cao của chậu. Đặt các giá thể đã chuẩn bị ở bước 2 vào đáy chậu, sau đó thêm rêu và vỏ lạc để tạo độ xốp và tăng độ ẩm (thêm đến khi chiếm 50% thể tích chậu). Tiếp tục thêm các giá thể vụn cho đến khi cách mép chậu khoảng 1-2cm. Để giữ cho lan vững và chắc, nên cắm cọc xung quanh làm bệ đỡ. Sau đó, dùng dây buộc nhẹ để cột thân lan vào cọc, đảm bảo hướng phát triển của cành luôn hướng vào giữa chậu.
Lưu ý: Cây lan vừa được trồng cần giảm độ sáng và tránh mất nước để rễ non dễ phát triển.
Hướng dẫn cách chăm sóc hoa lan
Hoa lan là một cây dễ chăm sóc nhưng cần lưu ý các yếu tố như ánh sáng, nước tưới, độ ẩm, chậu hay giá thể và dinh dưỡng để giúp phong lan phát triển và sinh trưởng tốt nhất.
Ánh sáng
Ánh sáng đóng vai trò cực kỳ quan trọng đối với sự phát triển và ra hoa của cây lan. Do đó, cần chú ý đến cường độ và mật độ ánh sáng được cung cấp cho cây. Phong lan thiếu ánh sáng có thể dẫn đến những vấn đề như cây cao mà gầy ốm, lá nhỏ, màu xanh tối, ít nảy chồi, khó ra hoa và thường nhanh tàn.
- Ngược lại, cường độ ánh sáng quá lớn cũng có thể khiến cây lan thấp, lá nhăn, khô và có dấu hiệu vàng lá, mép lá bị rụng, dẫn đến ra hoa sớm với chất lượng hoa không tốt và cây cũng kém phát triển.
- Nắng quá gắt có thể gây cháy lá và dẫn đến sự khô dần rồi chết của cây.
- Các loài lan khác nhau sẽ có nhu cầu về cường độ và mật độ ánh sáng khác nhau. Ví dụ, Lan Hồ Điệp là loại lan ít cần ánh sáng nhất, khoảng 30%. Lan Cattleya cần khoảng 50% ánh sáng và Lan Vanda có khả năng chịu nắng cao nhất, lên tới 70%.
- Mỗi giai đoạn phát triển của cây lan đều đòi hỏi mức ánh sáng khác nhau. Trong giai đoạn đầu, khi cây còn non từ 0 đến 10 tháng tuổi, cần cung cấp khoảng 50% ánh sáng. Khi cây lớn hơn, cần tăng lượng ánh sáng lên khoảng 70%. Vì vậy, việc bố trí một tấm lưới màu xám đen để điều chỉnh ánh sáng là rất cần thiết để đáp ứng nhu cầu của cây ở mỗi giai đoạn khác nhau.
- Hướng chiếu sáng cũng là yếu tố quan trọng đối với cây lan. Ánh nắng buổi sáng thường nhẹ nhàng hơn so với buổi chiều, do đó, ban công hướng Đông sẽ là lựa chọn tốt nhất cho sự phát triển và sinh trưởng của lan. Ngược lại, ban công hướng Tây có thể làm giảm sự phát triển và số lượng hoa của lan.
Phân bón
Cây lan cần 13 loại dinh dưỡng thuộc các nhóm đa lượng, vi lượng và khoáng chất.
Dinh dưỡng đa lượng:
Đạm (N) là thành phần quan trọng của chất diệp lục, hỗ trợ sự sinh trưởng và phát triển của cây. Thiếu đạm có thể làm cây lan còi cọc, lá và rễ kém phát triển. Nếu cây lan thừa đạm, thân lá sẽ xanh mướt nhưng yếu đuối, dễ bị sâu bệnh và rụng lá. Rễ có thể chuyển sang màu xám đen và cây ít hoặc không ra hoa.
Lân (P) đóng vai trò quan trọng trong quá trình vận chuyển dinh dưỡng và kích thích phát triển rễ. Thiếu lân có thể làm cây thấp, lá nhỏ và màu xanh đậm. Nếu bón phân thừa lân, cây có thể ra hoa nhưng hoa sẽ ngắn và nhỏ, và cây sẽ bị tổn thương sau khi nở hoa.
Kali (K) đóng vai trò quan trọng trong cân bằng nước và ion trong tế bào cây, hoạt động của enzym và hấp thu nước cho rễ. Thiếu kali có thể làm cây kém phát triển, lá xoắn vàng, mềm yếu do thiếu nước, và ít hoặc không ra hoa. Quá nhiều kali cũng có thể dẫn đến thiếu magiê và canxi.
Dinh dưỡng trung lượng:
Lưu huỳnh (S) là chất dinh dưỡng trung lượng nhưng lại quan trọng trong tổng hợp acid amin cho cây. Thiếu lưu huỳnh khiến lá non chuyển sang màu vàng nhạt, cây lùn, còi cọc và ít hoa.
Magie (Mg) không thể thiếu đối với cây, tham gia vào quá trình trao đổi chất, tổng hợp protein và hình thành đường. Thiếu magie làm cho cây èo uột, lá mỏng và có vân lá, khó ra hoa.
Canxi (Ca) là thành phần không thể thiếu, giúp kích thích phát triển rễ và hình thành màng tế bào. Thiếu canxi làm cây mềm yếu, lá nhỏ, rễ dễ bị đổ ngã và dễ bị nhiễm bệnh.
Dinh dưỡng vi lượng:
Sắt (Fe) làm nhiệm vụ tổng hợp chất diệp lục và hoạt động của enzym. Thiếu sắt làm cho lá non mất màu xanh và chuyển sang màu trắng nhợt, cây còi cọc và khó ra hoa.
Kẽm (Zn) cực kỳ quan trọng với cây, tham gia vào các quá trình quang hợp, tổng hợp protein và bảo vệ chống lại bệnh tật. Thiếu kẽm làm cây không phát triển tốt, lá ngắn và hẹp, có vệt vàng nhạt trên lá và khó ra hoa.
Đồng (Cu) là một phần của các enzym quan trọng trong cây. Thiếu đồng có thể làm lá xuất hiện các đốm vàng và quăn phiến, khó hình thành hoa và dễ bị nấm tấn công.
Mangan (Mn) là thành phần của các hệ thống enzym trong cây, tham gia vào phản ứng trao đổi chất và tăng sự hữu dụng của canxi và lân. Thiếu mangan khiến lá non màu vàng gần gân lá và có thể xuất hiện các đốm đen.
Bo (B) rất cần thiết trong quá trình phân chia tế bào và giúp cây hấp thu canxi tốt hơn. Thiếu bo làm cho lá dày, có những đốm vàng trắng và biến dạng.
Molybdenum (Mo) cần thiết cho quá trình tổng hợp men khử nitrat và chuyển hóa lân vô cơ sang hữu cơ. Thiếu molybdenum khiến lá vàng và ảnh hưởng đến sự sinh trưởng của cây.
Clo (Cl) tham gia vào quá trình tạo năng lượng cho cây. Thiếu clo có thể làm cây xuất hiện vệt vàng úa trên lá và kém phát triển.
Lưu ý: Mặc dù lan cần 13 nguyên tố dinh dưỡng, nhưng không thể chịu được nồng độ quá cao. Do đó, khi bón phân cho lan, cần phải nắm rõ các giai đoạn cụ thể để điều chỉnh hàm lượng phân bón phù hợp.
Các giai đoạn bón phân
Giai đoạn đầu (0-12 tháng) là thời kỳ cây phát triển thân lá mạnh mẽ, cần lượng đạm cao và lân, kali thấp. Sử dụng phân bón tan chậm và có hàm lượng đạm cao như phân 30:10:10.
Giai đoạn thứ hai (12-18 tháng) là giai đoạn hình thành hoa, cây cần lượng đạm thấp, lân và kali cao, nên chọn phân bón có hàm lượng cân đối như 20:20:20 hoặc 14:14:14.
Giai đoạn khi có vòi hoa xuất hiện, cần chú trọng vào kali cao, lân và đạm thấp, sử dụng phân bón có hàm lượng như 7:5:47 hoặc 6:10:60.
Tưới nước
Phong lan thích hợp với môi trường có độ pH từ 5-6 để sinh trưởng và phát triển. Do đó, nước tưới cho lan nên là nước trung tính. Thiếu nước sẽ làm cho lan héo khô, lá rụng và có thể gây giả hành teo lại. Nếu thừa nước, cây dễ bị úng dẫn đến thối đọt và chết cây, đồng thời cũng là điều kiện thuận lợi cho sự phát triển mạnh của các bệnh nấm.
Nếu có điều kiện, nên sử dụng hệ thống tưới phun sương hằng ngày để duy trì độ ẩm khoảng 40%, điều này sẽ giúp cho lan sinh trưởng và phát triển tốt nhất. Thời gian tưới thích hợp là vào sáng sớm hoặc chiều mát.
Lưu ý: không nên tưới vào buổi trưa khi trời nắng gắt. Trong mùa mưa, sau những cơn mưa bất chợt, nên tưới nước ngay để rửa sạch các cặn bẩn đọng trên lá.
Phòng trừ sâu bệnh
Phong lan dễ bị nhiễm sâu bệnh khi điều kiện môi trường không thuận lợi và chăm sóc không tốt. Đối với từng loại sâu bệnh khác nhau, cần sử dụng thuốc phòng trừ thích hợp với liều lượng được khuyến cáo bởi nhà cung cấp. Lan cũng dễ bị nhiễm vi khuẩn hoặc virus, gây ra các triệu chứng như cháy từng đám lá hoặc vết cháy lan tròn dần và có thể gây thối rễ. Trong trường hợp này, nên sử dụng Zineb, Starner 20 WP hoặc Benomyl để phòng ngừa.
Lời kết
Chăm sóc hoa lan đòi hỏi sự kiên nhẫn và tỉ mỉ. Tuy nhiên, khi nhìn ngắm những bông hoa lan nở rộ trong khu vườn của mình, bạn sẽ cảm thấy vô cùng xứng đáng với công sức đã bỏ ra. Với những chia sẻ trên đây, Cây Xanh 60s hy vọng bạn sẽ có thêm bí quyết để chăm sóc hoa lan nở hoa to, đẹp và lâu tàn.
