Chanh dây, với hương vị chua ngọt thanh mát cùng hàm lượng dinh dưỡng dồi dào, là loại trái cây được nhiều người yêu thích. Trồng chanh dây bằng hạt không chỉ giúp bạn tiết kiệm chi phí mà còn mang lại niềm vui và sự tự hào khi được tận tay vun trồng và chăm sóc cho cây từ những hạt giống bé nhỏ. Dưới đây Cây Xanh 60s sẽ hướng dẫn bạn cách trồng chanh dây bằng hạt một cách đơn giản và hiệu quả, giúp bạn có thể tự tay trồng và thưởng thức những trái chanh dây thơm ngon ngay tại nhà.
Chanh dây là gì?
Chanh dây, còn được gọi là chanh leo, là một loại trái cây nhiệt đới được yêu thích bởi hương vị chua ngọt độc đáo và hàm lượng dinh dưỡng dồi dào. Loại trái cây này có vỏ ngoài dai màu tím hoặc vàng, bao bọc bên trong là phần thịt màu vàng cam mềm mại chứa đầy hạt.
Cây chanh dây thuộc họ Lạc tiên, có nguồn gốc từ miền nam Brazil và hiện được trồng ở nhiều khu vực nhiệt đới trên thế giới. Đây là loài thực vật leo thân thảo, có hoa màu trắng hoặc tím nhạt, nở rộ vào mùa xuân. Cây chanh dây phát triển tốt nhất trong điều kiện khí hậu ấm áp, ẩm ướt và cần được tưới nước thường xuyên.
Thời điểm thu hoạch chanh dây thường vào mùa hè, khi quả đã chín mềm và chuyển sang màu tím sẫm. Chanh dây có thể ăn trực tiếp, pha nước giải khát, làm sinh tố, kem, mứt, hoặc sử dụng như nguyên liệu chế biến các món ăn khác nhau
Các loại chanh dây
Có 2 giống cây passiflora chính tạo ra 2 loại chanh dây:
- Passiflora edulis: Loại này cho ra quả chanh dây màu tím đậm, có vỏ nhăn giống như mận khô và ruột vàng đầy hạt. Đây là loại chanh dây được trồng phổ biến nhất và được nhiều người yêu thích bởi hương vị chua ngọt đặc trưng.
- Passiflora flavicarpa: Loại này cho ra quả chanh dây màu vàng, thường to hơn quả chanh dây tím. Quả chanh dây vàng có vị ngọt hơn so với chanh dây tím.
Bạn hoàn toàn có thể trồng chanh dây tại nhà bằng hạt giống lấy từ bên trong quả chanh dây hoặc mua cây con từ các vườn ươm. Việc trồng chanh dây tương đối đơn giản và không đòi hỏi quá nhiều kỹ thuật chăm sóc cầu kỳ.
Ngoài hai giống Passiflora edulis và Passiflora flavicarpa phổ biến nhất, hiện nay còn có nhiều giống chanh dây khác cũng đang được nhiều người trồng như:
- Chanh dây ngọt Columbia Mỹ: Loại này có vị ngọt thanh, ít chua hơn so với các loại chanh dây khác.
- Chanh Dây Vàng Peru siêu Ngọt: Loại này có vỏ màu vàng sáng, ruột vàng cam và vị ngọt đậm.
- Chanh Dây Leo Chuối Banana Nam Mỹ: Loại này có hình dạng quả dài giống như quả chuối, vị chua ngọt và có mùi thơm đặc trưng.
Thời điểm lý tưởng để trồng chanh dây
Thời điểm tốt nhất để trồng chanh dây là vào đầu mùa xuân, ngay sau khi đợt sương giá đầu tiên qua đi. Lúc này, thời tiết ấm áp và có độ ẩm cao, tạo điều kiện thuận lợi cho cây chanh dây phát triển tốt.
Tuy nhiên, nếu bạn sử dụng màng nilon che nhà kính, bạn có thể bắt đầu trồng chanh dây sớm hơn, ngay cả vào mùa đông. Việc sử dụng nhà kính giúp tạo môi trường ấm áp và ẩm ướt cho cây, giúp cây sinh trưởng và phát triển tốt hơn.
Cần lưu ý rằng chanh dây là loài cây nhiệt đới có nguồn gốc từ khu vực có khí hậu nóng ẩm. Do đó, nếu bạn sống ở nơi có khí hậu ấm áp quanh năm, cây chanh dây sẽ tiếp tục ra hoa và kết trái quanh năm.
Kỹ thuật ươm giống chanh dây
Chuẩn bị đất ươm giống chanh dây
Để ươm cây chanh dây từ hạt, bạn cần chuẩn bị các nguyên liệu và dụng cụ sau:
Nguyên liệu:
Khay ươm hoặc túi bầu
Hạt giống chanh dây
Giá thể:
- 30% đất thịt
- 50% mụn dừa đã xử lý
- 20% phân hữu cơ (phân trùn quế, phân bò,…)
Dụng cụ:
Bình tưới nước
Giấy hoặc khăn nilon
Cách xử lý xơ dừa
Xơ dừa thường chứa hai chất là Tanin và Lignin có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của cây con. Do đó, cần xử lý xơ dừa trước khi sử dụng để loại bỏ hai chất này theo các bước sau:
Bước 1: Xả chát Tanin
- Ngâm xơ dừa trong nước sạch từ 2 – 3 ngày, thay nước hàng ngày cho đến khi nước ngâm chuyển từ màu vàng nâu sang màu vàng sáng.
- Vớt xơ dừa ra và rửa sạch lại với nước.
Bước 2: Xả chát Lignin
- Pha 1kg vôi bột với 50 lít nước, ngâm xơ dừa trong dung dịch vôi trong từ 5 – 7 ngày.
- Vớt xơ dừa ra và rửa sạch lại với nước nhiều lần cho đến khi nước rửa trong.
Bước 3: Phơi khô và xử lý Trichoderma
- Phơi khô xơ dừa đã qua xử lý.
- Trộn đều xơ dừa với vi sinh vật Trichoderma theo tỷ lệ 1kg Trichoderma cho 50kg xơ dừa.
- Ủ xơ dừa đã trộn Trichoderma trong 2 – 3 ngày dưới ánh nắng mặt trời, sau đó ủ kín trong 7 ngày trước khi sử dụng.
Cách trồng chanh dây bằng hạt
Chọn hạt giống
Chọn hạt giống chanh dây là bước đầu tiên quan trọng trong quá trình trồng cây. Để đảm bảo sự thành công của việc này, bạn nên chọn quả chanh dây chín có vỏ hơi nhăn. Sau đó, cắt quả đôi và tách lấy hạt. Quả chanh dây càng chín thì khả năng nảy mầm của hạt càng cao. Rửa sạch hạt chanh dây và lau khô chúng bằng khăn giấy để loại bỏ hết mọi tạp chất.
Chuẩn bị hạt giống
Để tăng khả năng nảy mầm, bạn nên sử dụng một tờ giấy nhám để nhẹ nhàng chà xát hạt, sau đó ngâm hạt qua đêm trong nước trong khoảng 12 giờ. Nếu không gieo hạt ngay, hãy bảo quản chúng trong phong bì dán kín hoặc hộp kín để giữ ẩm và bảo vệ khỏi ánh sáng mặt trời.
Gieo hạt giống
Khi hạt giống đã sẵn sàng, bạn có thể tiến hành gieo hạt bằng cách chôn chúng trong một thùng chứa đất hoặc hỗn hợp ươm hạt. Sâu khoảng 1,5cm dưới bề mặt đất và sau đó tưới nước để duy trì độ ẩm cho đất.
Tưới nước cho hạt giống
Việc tưới nước cho hạt giống cần thực hiện thường xuyên để giữ cho đất luôn ẩm, nhưng tránh tưới quá nhiều để tránh tình trạng ngập úng. Thùng trồng hạt giống cần được đặt ở nơi ấm áp để tạo điều kiện tối ưu cho sự phát triển của hạt.
Chờ hạt nảy mầm và thay chậu cho cây con
Chờ đợi hạt nảy mầm là giai đoạn cần sự kiên nhẫn. Một số hạt có thể nảy mầm trong vòng hai đến ba tuần, trong khi có thể mất đến bốn tuần đối với một số khác. Sau khi hạt đã nảy mầm, khi cây con đã cao khoảng 10cm, bạn nên chuyển chúng sang chậu lớn hơn để phát triển tiếp.
Khi thực hiện việc này, nhớ nhẹ nhàng đào cây con ra ngoài, cẩn thận để không làm đứt bộ rễ. Sau đó, đặt vào hỗn hợp bầu mới trong chậu lớn hơn và tưới nước ngay lập tức sau khi trồng. Để hỗ trợ cho dây leo phát triển, bạn có thể cắm cọc và sau khoảng sáu tuần, bạn có thể thiết kế giàn cho cây chanh leo.
Chuẩn bị đất trồng
Trước khi trồng cây con đã nảy mầm vào vườn, hãy lựa chọn một nơi có đủ ánh nắng mặt trời và đảm bảo đất được bổ sung đầy đủ dinh dưỡng, có độ pH từ 6,5 đến 7,5 và đất tơi xốp để đảm bảo thoát nước tốt.
Trồng cây con
Để trồng cây chanh dây con từ thùng ươm vào vườn, đầu tiên bạn cần đào một cái hố lớn với kích thước gần gấp đôi so với bầu rễ của cây. Sau đó, cẩn thận lấy cây chanh dây con ra khỏi thùng ươm, bảo vệ bộ rễ để không làm tổn thương.
Sau khi đặt cây vào hố đã chuẩn bị sẵn, bạn nên tưới nước cho cây ngay lập tức để giúp cây hồi phục sau khi được trồng. Nếu bạn trồng nhiều cây, hãy đảm bảo khoảng cách giữa các cây để chúng có đủ không gian phát triển và không cạnh tranh tài nguyên.
Chăm sóc cây chanh leo
Cây chanh dây là loại cây mà từ khi trồng đến khi đạt đến giai đoạn ra hoa và đậu quả có thể mất từ 18 tháng đến 2 năm. Trong suốt thời gian này, cây cần được chăm sóc thường xuyên để đảm bảo phát triển và sinh trưởng tốt. Việc tưới nước đều đặn là cực kỳ quan trọng để giữ đất luôn đủ ẩm, đồng thời cần chú ý đến việc làm cho đất tơi xốp và có khả năng thoát nước tốt để tránh tình trạng thối rễ. Để duy trì sự khỏe mạnh của cây, cũng nên thường xuyên tỉa bỏ những cành bị héo hay những phần cây không còn phát triển tốt.
Ngoài việc chăm sóc cơ bản, việc bón phân cũng rất quan trọng. Bà con nên bón phân cho cây theo các giai đoạn khác nhau để cây có đủ chất dinh dưỡng cần thiết để phát triển mạnh mẽ và đạt năng suất cao, đồng thời đảm bảo chất lượng quả.
Bên cạnh các kỹ thuật trồng và chăm sóc cây chanh dây, việc thực hiện các biện pháp phòng trừ sâu bệnh cũng rất quan trọng. Điều này giúp hạn chế những thiệt hại mà sâu bệnh có thể gây ra và bảo vệ cây khỏi những mối nguy hiểm từ các bệnh hại.
Tóm lại, để thành công trong việc trồng và chăm sóc cây chanh dây, bà con cần thực hiện đầy đủ các biện pháp chăm sóc từ đầu đến khi cây ra hoa và đậu quả, đồng thời cũng cần quan tâm đến phòng trừ sâu bệnh để bảo vệ và duy trì sự phát triển của cây trồng.
Thu hoạch
Khi cây chanh leo bắt đầu ra hoa và sau đó kết trái, bạn nên chờ cho quả chín hoàn toàn và vỏ bắt đầu nhăn lại. Lúc này, bạn có thể hái quả chanh dây hoặc đợi để nó tự rụng xuống đất. Đây là thời điểm thích hợp để thu hoạch quả chanh dây để sử dụng.
Cách trồng chanh dây từ cây con
Nếu bạn không muốn trồng chanh dây từ hạt, bạn có thể mua cây chanh dây đã nảy mầm từ vườn ươm. Dưới đây là hướng dẫn trồng cây chanh dây từ cây con.
Mua cây chanh dây non: Mua cây chanh dây từ vườn ươm hoặc bạn cũng có thể nhân giống từ cành của cây chanh dây hiện có của bạn. Hãy tưới nước thường xuyên.
Trồng cây con của bạn: Khi cây con cao khoảng 4 inch, hãy chuyển cây vào một chậu lớn hơn, đường kính khoảng 6-8 inch. Nhẹ nhàng đào cây ra, bảo vệ bộ rễ, đặt cây vào chậu lớn hơn và tưới nước ngay. Cung cấp giàn treo cho cây để dây leo có thể phát triển. Sau khoảng sáu tuần, cây chanh leo sẽ phát triển một thân cây chính với chiều cao khoảng 20 cm và sẵn sàng để trồng trong vườn.
Chuẩn bị đất trồng cho cây chanh dây: Chọn một khu vực trong vườn có nhiều ánh nắng mặt trời để trồng cây con đã nảy mầm. Làm giàu đất bằng phân bón hoặc phủ lớp chất liệu hữu cơ, và kiểm tra độ pH đất để đảm bảo nằm trong khoảng từ 6,5 đến 7,5. Xới đất để tăng cường thoát nước. Sử dụng chất lót để ngăn cỏ dại và giữ độ ẩm cho đất.
Trồng cây chanh dây ra vườn: Đào một hố đủ lớn trong vườn của bạn, với kích thước gấp đôi bóng rễ của cây. Tháo cây ra khỏi chậu ban đầu, bảo vệ hệ thống rễ. Bao quanh rễ với hỗn hợp phân bón và tưới nước ngay. Nếu trồng nhiều cây, hãy để khoảng cách ít nhất 3-3,5 m giữa các cây.
Chăm sóc cây chanh dây: Cây chanh dây có thể mất từ 18 tháng đến 2 năm để ra hoa và kết trái, và cần chăm sóc định kỳ. Tưới nước thường xuyên, giữ đất ẩm và tơi xốp để tránh rụng rơi rễ. Tỉa bớt các chồi bị héo. Để bảo vệ cây trong mùa đông, rải một lớp phân bón dày khoảng 5 cm xung quanh hệ thống rễ.
Thu hoạch trái chanh dây: Khi cây chanh leo ra hoa và kết trái, hãy chờ đợi cho quả chín hoàn toàn, màu sắc rực rỡ và vỏ bắt đầu nhăn lại. Lúc này, bạn có thể hái quả hoặc để quả rơi xuống đất. Quả chanh dây sẽ sẵn sàng để thu hoạch và sử dụng.
Lời kết
Trồng chanh dây bằng hạt tuy đơn giản nhưng đòi hỏi sự kiên nhẫn và tỉ mỉ. Hy vọng với những hướng dẫn chi tiết trong bài viết này của Cây Xanh 60s, bạn đã có thể tự tay trồng và chăm sóc cho cây chanh dây của mình từ những hạt giống bé nhỏ. Chúc bạn thành công với việc trồng chanh dây và sớm được thu hoạch những trái chanh dây thơm ngon, bổ dưỡng cho bản thân và gia đình.
